Loãng xương _ Phòng và trị
Phòng và điều trị loãng xương
Để phòng tránh bệnh loãng xương, không có cách nào tốt hơn là phải biết quan tâm chăm sóc cho sức khỏe, đặc biệt là chăm sóc xương khớp ngay khi còn trẻ bằng việc bổ sung tốt nguồn calci đồng thời với việc tập thể dục tích cực và hợp lý.
Tổ chức Loãng xương Canada (Osteoporosis Canada) khuyến nghị cho cả nam và nữ tiêu thụ 1000 mg calci (Ca) mỗi ngày nếu ở độ tuổi từ 19 – 50 và 1200 mg nếu trên 50 tuổi.
Ngoài ra, mỗi ngày một người có sức khỏe bình thường từ 19 đến 50 tuổi cần tiêu thụ 400 IU đến 1000 IU vitamin D nhưng phải từ 800 IU đến 2000 IU vitamin D cho những người trên 50 tuổi và có nguy cơ mắc bệnh loãng xương cao. Uống nhiều lần nhỏ trong ngày tốt hơn uống 1 lần liều cao.
Bổ sung calci qua chế độ ăn : Điều quan trọng là phải có một chế độ ăn giàu calci. Nguồn calci tốt là : Sữa và các sản phẩm chế biến từ sữa, cá hồi, cá mòi và các loại hải sản, các loại đậu, các rau xanh ngoài việc chứa nhiều calci còn chứa nhiều magne (Mg) rất cần thiết cho sự hấp thu calci, như súp lơ xanh, cải xoăn, củ cải đường, hạnh nhân, măng tây nấu chín, men thực phẩm, lá bồ công anh, quả sung, hạt vừng nguyên hạt …
Đồng thời, vitamin D cũng rất quan trọng đối với quá trình đồng hóa calci, nó cho phép vận chuyển calci qua thành ruột vào máu. Bổ sung vitamin D trong khẩu phần ăn hàng ngày và bằng các biện pháp tắm nắng an toàn khi có điều kiện.
Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng vitamin K rất quan trọng đối với việc vận chuyển calci từ máu đến xương và rằng, hầu hết những người bị thiếu vitamin K đều có liên quan đến bệnh loãng xương. Vitamin K có trong các động vật ăn cỏ tự nhiên và có trong các loại rau xanh.
Tuy nhiên, trên thực tế cơ thể người chỉ có khả năng hấp thụ tới khoảng 20% số calci được tiêu thụ hàng ngày và có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình đồng hóa, dị hóa và cố định calci trong xương.
Trong khi mang thai và cho con bú, nhu cầu calci của bà mẹ tăng lên để đảm bảo sức khỏe xương cho cả mẹ và con.
Đến tuổi mãn kinh, người phụ nữ có nguy cơ loãng xương rất cao vì quá trình đồng hóa calci bị phá vỡ do thay đổi nội tiết tố. Hiện nay đã có nhiều sản phẩm hỗ trợ các chị em trong giai đoạn này để giúp cân bằng nội tiết tố được bán rộng rãi.
Tập thể dục là một việc rất quan trọng để phòng tránh loãng xương, bởi tập thể dục không chỉ giúp xương khỏe mạnh mà còn làm tăng sức mạnh cơ bắp, tăng cường sự phối hợp và tự cân bằng cơ thể. Xương là một mô sống và giống như cơ bắp, sẽ yếu dần đi nếu ta không tập thể dục. Bằng việc tập luyện cho dù nhẹ nhàng nhưng đều đặn hàng ngày, bộ xương sẽ luôn luôn chắc khỏe và ít có nguy cơ bị gãy nếu chẳng may bị ngã.
Riêng đối với những người dưới 30 tuổi, tập thể dục thường xuyên sẽ giúp tăng khối lượng xương đỉnh (là mật độ khoáng tối đa của xương đạt được ở thời điểm trưởng thành của cơ thể và khung xương có cấu trúc hoàn thiện nhất).
Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng người phụ nữ năng động ít có khả năng mắc bệnh loãng xương hơn. Dường như các tác động về thể chất (như trong tập thể dục) lên xương đều kích thích sự giải phóng các hormon giúp cố định calci trong xương.
Tuy vậy, để đề phòng nguy cơ ngã và gãy xương, nhất là đối với những người có nguy cơ cao, cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ để có thể quyết định lựa chọn bộ môn và chế độ tập luyện thích hợp với từng trường hợp cụ thể, các môn tập có nguy cơ ngã hoặc va đập cao như chạy bộ, bóng đá, bóng chuyền, quần vợt …, các môn cũng dễ gây tổn hại đến bộ xương như chạy bộ, đi bộ nhanh …, các môn nhẹ nhàng hơn và tăng khả năng tự cân bằng cũng như sự linh hoạt như thái cực quyền, yoga …
Người cao tuổi cần khám sức khỏe định kỳ và đo mật độ xương. Nếu loãng xương ở mức độ nhẹ, việc chữa trị sẽ dễ dàng hơn
Sử dụng thuốc trong phòng ngừa và điều trị loãng xương
Có một số thuốc có thể ngăn ngừa và điều trị loãng xương hiện thường được các bác sĩ kê đơn, tùy theo từng trường hợp cụ thể :
- Bisphosphonates, là một phần của họ thuốc có tác dụng làm chậm quá trình mất xương, giúp sửa chữa xương và giảm nguy cơ gãy xương. Hiện tại có 4 nhóm bisphosphonate đã được phê duyệt ở Canada là : Alendronate (Fosamax® và các thuốc generic khác), Etidronate (Didocral®), Risedronate (Actonel®), và axit Zoledronic (Aclasta®) (thông tin chỉ để tham khảo, không được tùy tiện áp dụng) : Fosamax®10 mg, uống 1 lần/ngày; Fosamax®70 mg + 2800 UI vitamin D và Fosamax®70 mg + 5600 UI vitamin D, uống 1 lần/tuần; Etidronate 400 mg, uống1 lần/ngày; Actonel® 5 mg, uống 1 lần/ngày; Actonel® 35 mg, uống 1 lần/tuần; Actonel®Plus calcium 35 mg + 500 mg calcium, uống 6 ngày/ tuần; ActonelDRTM 35 mg, uống 1 lần/tuần; Actonel® 150 mg, uống 1 lần/tháng; Aclastal® 5 mg, truyền qua ven 1 lần/năm.
- Denosumab là một nhóm thuốc mới, là một thành phần của nhóm thuốc ức chế phối tử RANK. Thuốc này có tác dụng ngăn chặn sự phân hủy xương, giúp xương chắc khỏe và giảm nguy cơ gãy xương. Thuốc cũng là một phần của thuốc chống thoái hóa. Thuốc được dùng dưới dạng tiêm (Prolia®).
- Testosterone, tuy không được khuyến cáo áp dụng cho tất cả các trường hợp loãng xương ở nam giới, nhưng trong một số trường hợp có nguyên nhân suy sinh dục tức nồng độ hormon nam thấp thì có thể sử dụng liệu pháp thay thế testosterone (androgen) một mình hoặc kết hợp với bisphosphonate.
- Bộ điều biến thụ thể oestrogen chọn lọc (Selective oestrogen receptor modulators SERMs), chúng có thể được sử dụng để ngăn ngừa và điều trị loãng xương ở phụ nữ. Thuốc được bào chế dạng viên nén, chẳng hạn : Raloxifene 60 mg.
- Liệu pháp hormone hoặc estrogen/progesterone được sử dụng để làm giảm các triệu chứng mãn kinh. Liệu pháp này có thể được bác sĩ chỉ định áp dụng cho phụ nữ sau mãn kinh để ngăn ngừa và điều trị loãng xương chỉ với điều kiện có các triệu chứng như bốc hỏa và đổ mồ hôi về đêm và trong một thời gian điều trị giới hạn. Thuốc được bào chế dạng viên nén hoặc miếng dán …, chẳng hạn : Estromon estrogen 0.625 mg, Conjugated Estrogens Tablets 0.625mg v.v…
- Chất tương tự hormone tuyến cận giáp (parathyroid hormone analogues). Loại thuốc này tạo xương mới nhanh hơn khi nó bị phá vỡ và có thể được sử dụng để điều trị loãng xương nghiêm trọng. Thuốc thường ở dạng tiêm, chẳng hạn Teriparatide với tên thuốc Zotide 750 mcg/3ml injection.
Có thể sử dụng nhiều loại thuốc điều trị loãng xương khác nhau tùy trường hợp cụ thể theo hướng dẫn của bác sĩ. Ngoài ra, các bác sĩ cũng thường khuyên bệnh nhân tiếp tục đảm bảo ăn uống đủ calci và vitamin D.
Lưu ý : Tất cả các nội dung trong bài chỉ là thông tin tham khảo. Để có một quyết định điều trị cụ thể nhất thiết bạn phải đi khám và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ.