0
0
Bệnh không dung nạp lactose xảy ra do ruột non của người bệnh không sản xuất đủ một loại enzyme có tên là lactase để tiêu hóa đường lactose có tự nhiên ở trong sữa.
Table of Contents
NGUYÊN NHÂN BỆNH KHÔNG DUNG NẠP LACTOSE
Bệnh không dung nạp lactose xảy ra do ruột non của người bệnh không sản xuất đủ một loại enzyme có tên là lactase để tiêu hóa đường lactose có tự nhiên ở trong sữa.
Bởi, đường lactose ở trong sữa khi được ăn vào cơ thể sẽ phải được enzyme lactase tiết ra từ ruột non biến đổi thành các loại đường đơn giản hơn là glucose và galactose để rồi được hấp thụ vào máu qua niêm mạc ruột.
Như vậy, nếu thiếu enzyme lactase ở ruột non, đường lactose sẽ tiếp tục hành trình đến với đại tràng tức ruột già. Thế mà ở đại tràng, đường lactose không thể được tiêu hóa và hấp thụ mà trái lại, các vi khuẩn tại đây sẽ tương tác với đường lactose để rồi gây nên các triệu chứng rối loạn tiêu hóa điển hình của bệnh không dung nạp như chướng bụng, đầy hơi hoặc đau quặn ruột như vừa nói ở trên.
Dựa vào các nguyên nhân gây thiếu hụt enzyme tiêu hóa lactase mà người ta phân biệt 3 loại bệnh không dung nạp lactose :
- Nguyên phát
Đây là loại không dung nạp lactose phổ biến nhất. Sự sản xuất các enzyme lactase trong ruột non ngày càng giảm sau khi sinh và thường không đủ để tiêu hóa sữa chứa lactose khi trưởng thành.
Bệnh không dung nạp lactose nguyên phát có liên quan đến yếu tố di truyền. Bệnh này thường gặp ở một tỷ lệ lớn những người có nguồn gốc châu Phi, châu Á và cũng phổ biến ở những người gốc Địa Trung Hải hoặc Nam Âu.
- Thứ phát
Loại không dung nạp lactose thứ phát xảy ra khi ruột non bị bệnh, bị chấn thương hoặc phẫu thuật mà giảm sản xuất enzyme lactase. Trong số các bệnh liên quan đến ruột non dẫn đến không dung nạp lactose thứ phát là các bệnh celiac, loạn khuẩn và bệnh Crohn. Nếu các bệnh này được điều trị tốt, về cơ bản sẽ có thể khôi phục được mức độ enzyme lactase cần thiết và cải thiện được bệnh tình. - Bẩm sinh
Bệnh không dung nạp lactose bẩm sinh thường rất hiếm và chỉ xảy ra đối với những đứa trẻ được sinh ra không có enzyme lactase. Bệnh này được di truyền từ các thế hệ trong một gia đình bằng các gene lặn, có nghĩa là bệnh chỉ biểu hiện nếu người con nhận được cả hai gene lặn này từ cả bố và mẹ.
TRIỆU CHỨNG BỆNH KHÔNG DUNG NẠP LACTOSE
Sau khi ăn hoặc uống các thực phẩm chứa lactose khoảng 30 phút đến một vài giờ, người bệnh không dung nạp lactose có thể có các triệu chứng điển hình sau :
- Đầy bụng, chướng bụng đầy hơi
- Đau bụng quặn (abdominal cramps)
- Tiêu chảy
- Buồn nôn và có thể nôn
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY BỆNH KHÔNG DUNG NẠP LACTOSE
- Tuổi tác. Bệnh này thường xuất hiện ở tuổi trưởng thành và không phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Chủng tộc. Như trên đã nói, bệnh không dung nạp lactose thường xảy ra ở những người gốc châu Phi, châu Á, Nam Âu v.v…
- Trẻ em sinh non. Trong trường hợp này, nồng độ enzyme lactase trong ruột non của trẻ còn chưa đủ để tiêu hóa đường lactose và thường thì tình trạng này kéo dài cho đến khi trẻ được 3 tháng tuổi trở lên.
- Các bệnh lý ảnh hưởng đến ruột non làm giảm khả năng sản xuất enzyme lactase gây bệnh không dung nạp lactose, chẳng hạn loạn khuẩn, bệnh celiac và bệnh Crohn
- Một số phương pháp điều trị đặc biệt, chẳng hạn xạ trị ung thư ở bụng, hoặc hóa trị gây biến chứng đường ruột cũng có thể trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng sản xuất enzyme lactase và gây nên bệnh không dung nạp lactose.
PHÒNG NGỪA BỆNH KHÔNG DUNG NẠP LACTOSE
Đáng tiếc là hiện nay người ta vẫn chưa có cách nào có thể phòng người bệnh không dung nạp lactose và cũng chưa có cách nào để tăng sản xuất enzyme lactase của cơ thể người bệnh. Tuy nhiên bệnh này cũng có thể điều trị dễ dàng bằng các biện pháp cụ thể như :
- Hạn chế tiêu thụ đồ ăn uống chứa lactose : Tránh ăn nhiều sữa và các sản phẩm từ sữa hoặc nếu ăn thì chỉ ăn từng khẩu phần nhỏ các sản phẩm sữa trong ngày. Khẩu phần càng nhỏ thì càng ít gây ra các vấn đề về đường tiêu hóa.
- Tiêu thụ các sản phẩm kem và sữa có chứa ít lactose. Trong các siêu thị có các sản phẩm từ sữa có ghi rõ có hoặc không có lactose
- Bổ sung enzyme lactase để giúp cơ thể tiêu hóa lactose.
- Người bệnh phải luôn luôn duy trì chế độ dinh dưỡng tốt. Vì giảm tiêu thụ các sản phẩm sữa nên người bệnh phải tìm cách bổ sung canxi bằng các con đường khác, trong đó có các loại thực phẩm giàu canxi như như bánh mì, các loại rau quả như súp lơ xanh, rau chân vịt (Spinach), đại hoàng (Rhubarb), cam, nước ép,
Đồng thời với việc bổ sung Canxi luôn luôn phải nghĩ đến bổ sung vitamin D bằng cách ăn các sản phẩm như trứng, gan và sữa chua. Ngoài ra, việc tắm nắng hợp lý cũng giúp cơ thể tạo ra vitamin D một cách lành mạnh và an toàn.
Cuối cùng, theo trải nghiệm của nhiều người có bệnh không dung nạp lactose, nếu vẫn muốn tiêu thụ các sản phẩm sữa chứa lactose mà áp dụng một số cách sau đây sẽ cho kết quả rất khả quan :
- Tập tiêu thụ các sản phẩm sữa một cách thận trọng với lượng nhỏ ban đầu và tăng chậm dần dần.
- Tiêu thụ các sản phẩm sữa đầy đủ chất béo, chẳng hạn như sữa tươi nguyên chất và phô mai thay vì tiêu thụ các sản phẩm sữa không có chất béo hoặc giảm chất béo.
- Uống sữa cùng với các thực phẩm khác. Điều này làm chậm quá trình tiêu hóa và có thể làm giảm các triệu chứng không dung nạp đường sữa. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng cacao cũng có thể làm giảm các triệu chứng không dung nạp lactose. Nếu bạn cần phải uống sữa chứa lactose thì hãy uống với chocolat.
- Tiêu thụ các sản phẩm sữa lên men, chẳng hạn như sữa chua, vì vi khuẩn được sử dụng trong quá trình lên men tự nhiên đã tạo ra enzyme phân giải đường lactose.
- Sử dụng viên men tiêu hóa. Các thuốc không kê đơn có chứa enzyme lactase có thể giúp người bệnh tiêu hóa các sản phẩm sữa. Người bệnh có thể uống thuốc ngay trước bữa ăn hoặc nhỏ giọt thuốc vào vào hộp sữa. Tuy nhiên bạn phải tham khảo các nhà chuyên môn trước vì không phải tất cả mọi người bị không dung nạp lactose đều phù hợp với biện pháp này.
